Saturday, August 28, 2010

Kadazan - what it really means! (part 2)

Mount KinabaluImage by Eric in SF via Flickr
Kadazan - the good Spirited people (Peter Mojuntin), Sakag do Kinoingan (Ignatius Buji), Kadazan tokou savi-avi (James Ongkili), a name that pissed off the devil, and his human allies, and contradicts the teaching of Mohd and his ulamas because according to them only Muslims are human and non-Muslims are worst than animals.
The "Inaait" of the Bobohizans (Bobolian) are passed down from generation to generation. It takes a long and challenging process to train a novice into a 'matured' bobohizans who were expected to exercise leadership, wisdom and discipline in their vocation. The following is an excerpt which was taken from a preliminary dialogue between the Bobohizan, through his or her 'divato' or spirit guide and a 'principality, normally a bigger or higher demon. (It has to be understood that the Bobohizan's primary objective is to 'seek the divine intervention of Kinoingan (Creator God) but he had to pass through these 'demons' and had to appease them by bringing some kind of offerings to them, of course, this is indeed a deception)
Male Bobohizan leading in the Harvest Festival
"Divato oi, kumukud oi,
Kodivataan dikozu, komukudan di muzu,
Iiih  kano podo umangkai, kodivatan dikozu,
Komukudan dimuzu, umakai tokou,
Kanou manakadai,
Kanou munsuvab,
Manakadai doid hibababou,
Mononsuvato id sombou.
Divato oi, kumukud oi,
Toodo tokou do madsakazan,
Toodo tokou do mogundanan,
Om sontimbang tokou no,
Sombat nokio, nombo nopo au otimbang
Nga timbangon do timbagat,
Paaton do tanghansod,
Do au no otimbang,
Au apaat nga oiti no tokou do hintaga,
Disakazan, diti hinsonod, diti tudanan.
Kanou bosizo tokou sakazan,
Koudo do tozohud,
Bobosi ingkondio.
Koudo do bongutano,
Ingkokondio  ih binosi,
Bongutan ih ginaud.
Uha induvo bosi,
Kiva nga intohu gaud.
Aati to no do tozohud,
Uha induvo bosizo,
Vanga intohu gaud.
Iiih om nokosondikot  to no oi Ondig,
Iiih om nakasa'amboi to no oi Andam.
Nokosondikot kito nodo nantadon,
Nakasahamboi kito nodo gazamon,
Hiiih sondikoton unsui,
Hiih sonhoboson kio.
Logon: "Tuuk oi Boisan, Bahazi,
    isai  ti monondikot,
   Dozo iti manahambo?"
Tuuk oi Boisan, Bahazi,
Ada oku intukao,
Nobobou oku pom sandak,
Noguom oku pom dazang;
Ada oku ih intukao,
Iiih nobobou oku ih,
Noguom oku ih kio.
Logon: " Tuuk oi Boisan, Bahazi,
     Koiho kodo monondikot.
     Aanom ko monanhaboi,
     tondu Tanga'a ko toi,
     Tu kisinakai do baahon,
     Kinudan do tuvakon,
     Kisinakai do hinava,
     Kinudan do dadai? "
Gina gina naku,
Om kisinakai do baahon,
Tuvakon, hinava, dadai,
Tondu Kadazan zou ih,
Kimokudan kio:
Tu kisinakai zou do tagung,
Kinudan do gimbahon,
Kisinakai do tandaa,
Kinudan do tomudung,
Kisinakai zou do ondika,
Kinudan do inandoi,
Kisinakai do sangadangon,
Kinudan do sontomungan,
Kisinakai do pamantai,
Kinudan do hobuon,
Kisinakai zou do koiing,
Kinudan do doisoos,
Kisinakai do suud,
Kinudan do sudai,
Kisinakai do tumau,
Kinudan do tisu,
Tumau do ginavo,
Iiisu do hinsonod."
(At this point, my grandma, who had been a Christian (RC) for a number of years, stopped
as she felt that the evil spirits i.e. divato, were trying to come back to her.)
Note: dictated by Odu Ginayam ( a student bobohizan in early 1900)
            recorded by: Gun Ignatius Buji (grandson) in 1964.
 Note: The author wish to acknowledge Gundohing Justin Stimol's contribution in correcting a couple of the misspelled term in the ina'ait i.e. "tott" to "tuuk"
(These articles are copyright to the author and permission is given to copy them for educational purposes provided the source is acknowledged.)
End of part 2

No comments:

Post a Comment